Το Μουσείο
Ίδρυση ενός Μουσείου της Μακεδονίας
Η ιδέα
Η ιδέα για την ίδρυση ενός Μουσείου που θα παρουσιάζει την ιστορία της Μακεδονίας υπήρχε ήδη από την περίοδο του Μεσοπολέμου. Τον Απρίλιο του 1917, η Προσωρινή Κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου θεσπίζει το διάταγμα 2134 για την ίδρυση ενός Μουσείου της Μακεδονίας. Αυτό το Μουσείο θα συγκέντρωνε όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα που θα σηματοδοτούσαν τις διάφορες ιστορικές και καλλιτεχνικές περιόδους μέσα από τις οποίες πέρασε η Μακεδονία, από την αρχαιότητα μέχρι το τέλος της οθωμανικής περιόδου. Τη δεκαετία του 1940, συνεχίζονται οι προσπάθειες για τη δημιουργία Μουσείου από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα, ενώ μετά τη δεκαετία του 1950 η πρωτοβουλία περνάει σε ομάδα ιδιωτών, απογόνων γνωστών Μακεδονομάχων. Τον Δεκέμβριο του 1965, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Στέφανος Στεφανόπουλος υπογράφει διάταγμα για την ίδρυση Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, που θα στεγάζεται στο κτήριο του πρώην Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη. Μετά όμως από τον μεγάλο σεισμό στη Θεσσαλονίκη το 1978, το κτήριο κρίνεται ακατάλληλο και κατεδαφιστέο.
Οι Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα
Ένα χρόνο αργότερα, το 1979, ιδρύεται το Σωματείο «Οι Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα» που αιτείται να χρησιμοποιηθούν οι χώροι του ως Μουσείο. Το κτήριο αναστηλώνεται με μέριμνα της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. και αποδίδεται από τον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων στο Σωματείο, προκειμένου να στεγάσει το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Στις 27 Οκτωβρίου 1982, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα εγκαινιάζεται από τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το κτήριο του Τσίλλερ αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα του Νεοκλασικισμού και σήμερα παραμένει ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα νεοκλασικά κτήρια της Θεσσαλονίκης. Το θρυλικό αυτό κτήριο της οδού Προξένου Κορομηλά ξεχωρίζει στο κέντρο της πόλης, μάρτυρας ενός σφριγηλού παρελθόντος αλλά και δημιουργικού μέλλοντος. Στον χώρο αυτό γράφτηκαν πολλές σελίδες της εθνικής μας διαδρομής, αλλά και πολλές μικρές προσωπικές αφηγήσεις. Σήμερα, συνεχίζουμε να διατηρούμε ζωντανή την ιστορία του και να την εμπλουτίζουμε με σύγχρονες μουσειακές δράσεις που θα αφήσουν ηχηρό πολιτιστικό αποτύπωμα στο διηνεκές.
Χρονολόγιο
1881
Οικοδομήθηκε το πρώτο κτήριο στη θέση του σημερινού Μουσείου, το οποίο προοριζόταν για Ελληνικό Προξενείο.
1890
Η πυρκαγιά της 22ας Αυγούστου κατέστρεψε το κτήριο.
1893
Ολοκληρώθηκε η κατασκευή του νέου κτηρίου, σχεδιασμένου από τον διάσημο γερμανό αρχιτέκτονα Έρνστ Τσίλλερ.
1894-1912
Στεγάστηκε το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη, με πρώτο Πρόξενο τον Γεώργιο Δοκό.
1904-1908
Το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε επιτελικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα. Επικεφαλής ήταν ο Γενικός Πρόξενος Λάμπρος Κορομηλάς, ο οποίος οργάνωσε για τον Μακεδονικό Αγώνα μυστικές υπηρεσίες εντός των προξενείων, τα λεγόμενα «Κέντρα».
1912-1913
Η Μακεδονία απελευθερώθηκε και ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος. Η υπηρεσία του προξενείου διαλύθηκε και το κτήριο πέρασε σε δημόσια χρήση.
1915-1978
Το κτήριο φιλοξένησε τη Γεωργική Τράπεζα Μακεδονίας, την Εθνική Τράπεζα, το 21ο Δημοτικό Σχολείο, το συσσίτιο του Ερυθρού Σταυρού (γερμανική κατοχή), τη Σχολή θηλέων, τη Νυχτερινή Σχολή και το 43ο Δημοτικό Σχολείο.
1978
Μετά το μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης το κτήριο ανακαινίστηκε και παραχωρήθηκε στο Σωματείο «Οι Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα» προκειμένου να στεγαστεί το ομώνυμο Μουσείο.
1982
Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα εγκαινιάστηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ιδρύθηκε το Κέντρο Έρευνας Μακεδονικού Αγώνα (ΚΕΜΑ).
1985
Το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού πραγματοποίησε τα πρώτα εκπαιδευτικά προγράμματα.
1989
Ο εκθεσιακός χώρος σχεδιάστηκε από τον διάσημο σκηνογράφο Γιώργο Ανεμογιάννη.
1999
Το 1999 συστάθηκε από το Σωματείο «Οι Φίλοι του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα» το κοινωφελές Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα. Το ΚΕΜΑ ονομάστηκε Κέντρο Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΙΤ).
2008
Το 2005 το Μουσείο εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός». Η θεματολογία του διερευνήθηκε και η έκθεση της ιστορίας των αγώνων για τη Μακεδονία εκσυγχρονίστηκε και εμπλουτίστηκε με νέα μέσα.
2020
Τον Δεκέμβριο του 2020 εγκρίθηκε η τροποποίηση της επωνυμίας του «Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα» σε «Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας».
