Πιλοτικό Πρόγραμμα Εκπαιδευτικής Δράσης IMMA & Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης: «Από το Σχολείο στο Μουσείο: ένα δημιουργικό ταξίδι στην Ιστορία της Μακεδονίας»

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ξεκίνησε να υλοποιείται κατά το ακαδημαϊκό έτος 2022 στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων του ΙΜΜΑ για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού. Σκοπός του προγράμματος είναι να αφηγηθεί την πορεία αποκατάστασης των προσφύγων του 1922 σε βασικούς σταθμούς της Θεσσαλονίκης, μέσα από τις συλλογές Μουσείων και ιδιωτών συλλεκτών. Συνδυάζει τον εκπαιδευτικό περίπατο σε μνημονικούς τόπους της Θεσσαλονίκης (Πλατεία Αγίας Σοφίας, προαύλιος χώρος ναού, γλυπτά Ποντιακού Ελληνισμού) με τη δημιουργική προσέγγιση της ιστορίας μέσα από την Τέχνη, τη Λογοτεχνία και την Τεχνολογία στις αίθουσες του Μουσείου.

Μέσα από τον βιωματικό περίπατο οι μαθητές/-τριες έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν προσφυγικούς τόπους και τοπόσημα της πόλης με μνημονική αξία, με τρόπο διαδραστικό και επιτόπια παρατήρηση. Παράλληλα ενεργοποιούν τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους και την κριτική τους σκέψη για να αντιληφθούν την εξέλιξη της ιστορίας των ανθρώπων μέσα στον χρόνο, «να περπατήσουν στις διαδρομές τους», όπως αυτές διαμορφώθηκαν από τον διωγμό και τις βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών που ακολούθησαν τα γεγονότα στη Σμύρνη. Τα παιδιά συμμετέχουν σε αφηγηματικές δράσεις, αναπαραστάσεις, παρουσιάσεις ποιημάτων και κειμένων μπροστά στα μνημεία, καθώς και σε απεικονιστικούς σχεδιασμούς των ιστορικών γεγονότων σχετικών με την εγκατάσταση των προσφύγων, τους φόβους, τις αγωνίες, τον πόνο του ξεριζωμού αλλά και την ελπίδα για μια καινούρια ζωή σε μια νέα πατρίδα.

Στο δεύτερο μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος οι μαθητές και οι μαθήτριες περιηγούνται στις αίθουσες του Μουσείου και με την υποστήριξη των παιδαγωγών και ιστορικών του Μουσείου παρακολουθούν την εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων και την πορεία των ελληνικών πληθυσμών που έρχονται στη Θεσσαλονίκη. Με την κινηματογραφική απεικόνιση των περιοχών και χρησιμοποιώντας αφηγήσεις – μαρτυρίες, κείμενα λογοτεχνών που δίνουν γλαφυρά την εποχή και τους ανθρώπους της αλλά και μέσα από έργα ζωγραφικά καθώς και τη δημόσια τέχνη, τα παιδιά με βιωματικό τρόπο θα κατανοήσουν την Ιστορική στιγμή και θα μπορέσουν να αξιολογήσουν την επόμενη μέρα καθώς και τη διαχείριση του τραύματος. Κεντρικό θέμα τoυ προγράμματος αποτελεί η έννοια της πατρίδας, όπως αυτή σχηματίζεται μέσα από τη σχέση των παιδιών με τον τόπο, τη γλώσσα, την οικογένεια, τη δημόσια τέχνη, τη δράση των ανθρώπων και τις καθημερινές συνήθειές τους.

Η μουσειακή, βιωματική μέθοδος προσέγγισης της Ιστορίας δίνει την ευκαιρία σε παιδιά μικρότερης ηλικίας να έρθουν στο επίκεντρο των δράσεων, να αναβιώσουν δημιουργικά και πολυθεματικά την ιστορία του τόπου τους και να επεξεργαστούν σύνθετες έννοιες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ελευθερία, ο πόλεμος, η προσφυγιά, η ειρήνη και η διαχείριση της μνήμης. Οι μαθητές/-τριες έρχονται σε επαφή με το αντικείμενο μάθησης ενεργώντας μέσα σε ένα ελκυστικό περιβάλλον πολιτισμού, επιστημονικά και διαθεματικά προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους. Εμπλέκονται ατομικά και ομαδικά σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν παρατηρήσεις, σχεδιασμούς, ασκήσεις και παιχνίδια που καλλιεργούν τις ήπιες δεξιότητες μάθησης και τον ιστορικό τους γραμματισμό. Συνεργάζονται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση κοινών δράσεων έρευνας, παρεμβάσεων, με διαλόγους, ιστοριογραμμές, βιντεοπροβολές και εικαστικές κατασκευές (ζωγραφική, πλαστική, κολλάζ). Αναζητούν αιτίες, αποτελέσματα αντιθέσεις και ομοιότητες εκείνης της εποχής με τη σημερινή πραγματικότητα. Αναλαμβάνουν ρόλους και πρωτοβουλίες, δημιουργούν κείμενα και συνθέτουν καλλιτεχνικά έργα.

Μετά την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής επίσκεψης στο Μουσείο οι εκπαιδευτικοί παραλαμβάνουν πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή με ιδέες για δημιουργική αξιοποίηση και παραγωγή νέου, πρωτότυπου εκπαιδευτικού υλικού που θα οργανωθεί με την επιμέλεια της επιστημονικής ομάδας του Μουσείου και το τελικό αποτέλεσμα θα αναρτηθεί στην ανανεωμένη ιστοσελίδα του Ιδρύματος https://imma.edu.gr/ με ελεύθερη πρόσβαση στην εκπαιδευτική κοινότητα και γενικότερα στο κοινό, στο πλαίσιο καλών πρακτικών στην μουσειακή εκπαίδευση και τη διδακτική της Ιστορίας σε μαθητές/-τριες προσχολικής και μέσης σχολικής ηλικίας.

Στο πρόγραμμα μπορεί να λάβει μέρος ένα τμήμα (μέγιστος αριθμός 25 μαθητών/-τριών) από κάθε σχολική μονάδα. Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται μπορούν να δηλώσουν τη συμμετοχή τους συμπληρώνοντας την αντίστοιχη φόρμα, από τις 17 – 24 Ιανουαρίου 2024.
Λόγω του περιορισμένου αριθμού των συμμετοχών θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας στις δηλώσεις.

Επιστημονική επιμέλεια – Ανάπτυξη προγράμματος: Σταυρούλα Μαυρογένη, Καθηγήτρια ΠΑ.ΜΑΚ.-  Δ/ντρια ΚΕΜΙΤ ΙΜΜΑ

Συντονισμός προγράμματος: Αθηνά Παυλίδου, Φιλόλογος-Μουσειολόγος/Πολιτιστική Διαχειρίστρια, Υπ. Διδάκτωρ Μουσειολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Διευθύντρια ΙΜΜΑ

Τεκμηρίωση: Δρ. Κωνσταντίνος Παπανικολάου, Ιστορικός – Επιστημονικός συνεργάτης ΙΜΜΑ, Βαγγέλης Κανσίζογλου, Ιστορικός – Βοηθός Ερευνητή ΙΜΜΑ

Σχεδιασμός εκπαιδευτικών δράσεων και υλικού: Κατερίνα Τζαβάρα, Εκπαιδευτικός MSc – Συγγραφέας , Εκπαιδευτικά Προγράμματα ΙΜΜΑ