Απηχήσεις της Επανάστασης του 1821 στην τέχνη του σήμερα

Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν εικαστική έκθεση στο χώρο του Μουσείου, με τίτλο «Απηχήσεις της Επανάστασης του 1821 στην τέχνη του σήμερα», τα εγκαίνια της οποίας πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 5 Ιουνίου.

Οι εικαστικές συνθέσεις που παρουσιάζονται στην έκθεση, είναι αποτέλεσμα του εικαστικού διαγωνισμού που συνδιοργάνωσαν οι δύο φορείς από τον Δεκέμβριο του 2020 μέχρι τον Μάιο του 2021 και μπορούν να ενταχθούν σε τέσσερις κύκλους: έργα που συνδέουν το παρόν με το παρελθόν, έργα που αφορούν σε «σκηνές του Αγώνα», έργα με θέμα τον «θνήσκοντα ήρωα» και έργα που αναπαριστούν τα δεινά του πολέμου. Μεταξύ των έργων που διαγωνίστηκαν, η κριτική επιτροπή, αποτελούμενη από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, ξεχώρισε το γλυπτό «Χωρίς Τίτλο» της κ. Βασιλικής Καρακώστα, το οποίο έλαβε το πρώτο βραβείο, το δεύτερο βραβείο έλαβε «Η Ελλάδα στα ερείπιά του…» του κ. Νεκτάριου Παχιαδάκη, ενώ την τρίτη θέση κατέλαβε το ready-made «Μνήμες» του κ. Κωνσταντίνου Γιαννακούλα. Επιπλέον, θετικές εντυπώσεις άφησαν οι δημιουργίες «Κυψέλη» της κ. Άννας Μπότου και «Η Σοφή γαία αναδεικνύει την ελεύθερη Ελλάδα» της κ. Παρασκευής Γιαπάνη, λαμβάνοντας τον πρώτο και δεύτερο έπαινο αντίστοιχα.

Στα εγκαίνια της καλλιτεχνικής έκθεσης, παρευρέθηκαν ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής κ. Νικόλαος Παπαϊωάννου, οι Βουλευτές κκ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, Δημήτρης Κούβελας, Στράτος Σιμόπουλος, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, η αντιδήμαρχος Παιδείας κ. Ιωάννα Κοσμοπούλου, ο Πρόεδρος του ΙΜΜΑ, κ. Νικόλαος Κ. Μαργαρόπουλος, ο κ. Σωκράτης Δωρής, Διευθύνων Σύμβουλος του Κέντρου Πολιτισμού ΠΚΜ, μέλη του Διοικητικού

Στον χαιρετισμό του ο Πρύτανης του ΑΠΘ δήλωσε: «Η σημερινή εκδήλωση είναι από τις πιο ξεχωριστές που έχουμε τη χαρά να διοργανώσουμε ως Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το πάντοτε δραστήριο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, διότι ήρθαμε να τιμήσουμε αυτούς τους οποίους, ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, πρωτίστως εκπροσωπούμε: τους ίδιους μας τους φοιτητές. Οι συνθέσεις των σχεδόν πενήντα συμμετεχόντων στην έκθεση αποτελούν την πιο πιστή μαρτυρία των ζυμώσεων που λαμβάνουν χώρα στο Πανεπιστήμιό μας όλο αυτό το δύσκολο διάστημα της πανδημίας και που τώρα πια καθίσταται εφικτό να εκφραστούν στον φυσικό τους χώρο με τον προσήκοντα τρόπο. Όπως εύγλωττα τονίζει ο τίτλος της έκθεσης, τα όσα θα δούμε “απηχούν” τον Αγώνα του ‘21. Είναι εδώ όπου η “άυλη” μνήμη ανακλάται ως απτή αποτύπωση. Και συνάμα η συλλογική μας μνήμη και η εθνική μας ταυτότητα συναντώνται φαντασιακά με τη σημαντικότερη τομή της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Αποτελεί μία αναδρομή στο παρελθόν όσο και μία κλεφτή ματιά στο μέλλον, καθώς μας δίνεται μία σπάνια ευκαιρία να δούμε τον τρόπο με τον οποίο η νεότερη γενιά, τα δικά μας παιδιά, συλλογίζονται τους προγονικούς αγώνες της πατρίδας μας».

Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, κ. Νικόλαος Κ. Μαργαρόπουλος, τόνισε το καθήκον του Ιδρύματος να είναι κοινωνός των νέων ιδεών στον χώρο του πολιτισμού και να τις αναδεικνύει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, πάντοτε με σεβασμό τόσο στο έργο όσο και στον δημιουργό. Είναι ένα στοίχημα του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας, πάντοτε με την αγαστή σύμπραξη μεγάλων ακαδημαϊκών φορέων, όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, να συνεχίσει να στέκεται αρωγός κάθε πρωτοβουλίας που ενδυναμώνει και προβάλλει την ιστορία και την πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας ευρύτερα.

Εκ μέρους της Επιτροπής του ΑΠΘ για τους επετειακούς εορτασμούς του 1821, ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής κ. Παναγιώτης Γκλαβίνης δήλωσε: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι σήμερα που καταφέραμε να κινητοποιήσουμε έναν τόσο μεγάλο σχετικά αριθμό φοιτητών μας για να συμμετάσχουν με έργα τους στον συγκεκριμένο διαγωνισμό. Διότι, από την αρχή των εκδηλώσεων, δεν καταφέραμε να κινητοποιήσουμε τους φοιτητές μας με τον τρόπο και στο βαθμό που το θέλαμε στις δέκα συνολικά εκδηλώσεις που έχουμε οργανώσει μέχρι στιγμής, λόγω των γνωστών συνθηκών που μας επέβαλε η πανδημία. Το να βλέπουμε, λοιπόν, σήμερα τόσα παιδιά να βιώνουν με τις δημιουργίες τους την Ελληνική Επανάσταση, είναι ένα σημάδι πολύ ενθαρρυντικό για την απήχηση που έχει στις ψυχές και τη σκέψη των παιδιών μας η Εθνική Παλιγγενεσία».

Από την άλλη, η Διευθύντρια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Ιστορικός Τέχνης κ. Φανή Τσατσάια εξήγησε ότι στον διαγωνισμό μπορούσαν να πάρουν μέρος φοιτητές και φοιτήτριες, αλλά και απόφοιτοι των τελευταίων ετών από όλες τις σχολές του ΑΠΘ και τόνισε ότι η συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή μέσα στην εποχή της πανδημίας που η πρόσβαση σε υλικά ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη, καθώς στο Μουσείο έφτασαν 48 έργα ζωγραφικά, γλυπτά, εγκαταστάσεις, video art, κάποια που ακολουθούν τη ρεαλιστική ζωγραφική και άλλα εμπνευσμένα από τον κυβισμό και τον συμβολισμό τα οποία όλα εκτίθενται στην αίθουσα Αλέξανδρος Χαΐτογλου του Μουσείου. Η κ. Τσατσάια συνέχισε λέγοντας ότι ο διάλογος ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, όπως αυτός αρθρώνεται στα έργα τέχνης των συμμετεχόντων, επικαιροποιεί βασικές έννοιες του ελληνικού πολιτισμού, όπως η ελευθερία, το αγωνιστικό πνεύμα και η στοχοπροσήλωση στο φαινομενικά ανέφικτο.

Ολοκληρώνοντας, η κ. Σταυρούλα Μαυρογένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών ΠΑ.ΜΑΚ., Διευθύντρια Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης και Γενική Γραμματέας του ΙΜΜΑ είπε: «Η ιστορική ζωγραφική στην Ελλάδα κλήθηκε να υπερασπιστεί τον ιδεολογικό ρόλο που θα μπορούσε να διαμορφώσει την εθνική συνείδηση του νέου ελληνικού κράτους. 200 χρόνια μετά και με τη ματιά των νεών ανθρώπων, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, παρουσιάζει τη νέα διάσταση της έννοιας ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Το μεγαλείο της ελληνικής κοινωνίας είναι η αναγέννησή της μετά από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της εποχής μας. Η καλλιτεχνική μνήμη ξαναστήνει το όραμα των αγώνων με ρεαλιστικό τρόπο και με βαθιά γνώση της έννοιας «θυσία». Αυτό κάνει το καθένα από τα έργα της έκθεσης μοναδικό, επίκαιρο, άμεσο και με ύφος τελετουργικό και δυναμικό».